Trở lại Kabul sau 2 thập kỷ, Taliban tuyên bố phụ nữ sẽ nhận được những quyền lợi bình đẳng dựa trên đạo Hồi, trong đó có việc được đi làm và được đi học. Nhưng những lời hứa liệu có trở thành sự thật?
Taliban 2.0: Những lời hứa có trở thành sự thật?
Taliban đã cam kết sẽ xây dựng một chính phủ cởi mở và bao trùm sau khi kiểm soát được Kabul nhưng hầu hết các nhà quan sát lo ngại rằng rất ít sự thay đổi ở lực lượng này trong 20 năm qua và dự đoán các quy định hà khắc sẽ nhanh chóng quay lại Afghanistan.
“Mạng sống, tài sản và danh dự sẽ không bị tổn hại và sẽ được các chiến binh bảo vệ”, người phát ngôn lực lượng Taliban Suhail Shaheen cho biết ngày 16/8. Đây là thông điệp gần đây nhất được lực lực này đưa ra nhằm đảm bảo với người dân Afghanistan rằng họ sẽ được an toàn.
Rõ ràng Taliban ngày càng tinh vi hơn trong chiến lược tuyên truyền trước khi kiểm soát Kabul. Trong trao đổi với các quốc gia khu vực những tháng gần đây, đại diện Taliban đã đưa ra cam kết sẽ đảm bảo các quyền lợi của phụ nữ và kiềm chế các nhóm khủng bố ở Afghanistan.
Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn lo ngại các chính sách của Taliban có thể vẫn giống như những tháng ngày đen tối của những năm 1990. Vào thời điểm đó, tất cả quyền lợi của phụ nữ đều bị loại bỏ, trong khi các hình phạt dã man, trong đó có hình thức tử hình công khai, trở thành quy chuẩn.
Nhiều lãnh đạo hiện nay của Taliban đều là những người từng nắm quyền khi Taliban kiểm soát Afghanistan từ 1996 – 2001. Lãnh tụ tối cao của Taliban Mawlawi Hibatullah Akhundzada – “lãnh tụ niềm tin” của lực lượng này, từng là cố vấn tôn giáo cho người sáng lập Taliban Mullah Mohammed Omar. Mullah Abdul Ghani Baradar, một người đồng sáng lập Taliban khác, hiện là người đứng đầu văn phòng chính trị của Taliban.
Vài giờ sau khi các tay súng Taliban tiến vào Dinh Tổng thống, người phát ngôn của lực lượng này tuyên bố “cuộc chiến đã kết thúc” ở Afghanistan. Tuy nhiên, giữa bối cảnh tình hình vẫn hỗn loạn sau khi Taliban chiếm được Kabul, hiện chưa rõ liệu lực lượng này sẽ thành lập một chính phủ mới qua sự nhất trí hay vũ lực.
“Hiện vẫn cần xem xét xem liệu Taliban có bước vào đàm phán để đạt được sự nhất trí từ người dân hay không. Câu hỏi thứ hai là hệ thống chính trị mà họ tổ chức sẽ như thế nào”, Ali Yawar Adili, giám đốc Mạng lưới Phân tích Afghanistan đánh giá.
Dù vậy, Taliban đã khẳng định rõ các mục tiêu của mình là thành lập một Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan mới với việc thực thi nghiêm ngặt các quy định của đạo Hồi.
Một điều chưa biết là liệu cơ quan chỉ huy trung tâm của Taliban, vốn cam kết sẽ cải cách, có tiếp tục giữ nguyên các vị trí chỉ huy như hiện nay hay không, Jennifer Brick Murtazashvili, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Pittsburgh nhận định.
“Chúng tôi không biết liệu trung tâm của Taliban sẽ tổ chức như thế nào nhưng chắc chắn cơ quan này mạnh hơn nhiều so với suy nghĩ của chúng ta”.
Taliban đã tới Kabul với những nguồn lực đáng kể. Theo một báo cáo được Viện Phát triển Nước ngoài (ODI) có trụ sở tại London công bố, doanh thu của lực lượng này từ việc trồng cây thuốc phiện và buôn bán ma túy trong nhiều năm qua, mặc dù vẫn đáng kể, nhưng đã thu hẹp so với doanh thu từ thuế vận chuyển hàng hóa và nhiên liệu.
Ở Nimroz, một tỉnh ở phía nam Afghanistan, các hoạt động buôn bán ma túy và thuốc phiện chỉ chiếm 9% (5,1 triệu USD) doanh thu của Taliban trong khi 80% doanh thu (40,9 triệu USD) đến từ việc đánh thuế các loại hàng hóa.
Sajjan Gohel, một chuyên gia về Nam Á tại Trường Kinh tế London cho biết: “Taliban đang ngày càng sử dụng thành thạo các phương tiện truyền thông. Tại Doha, lực lượng này tuyên bố không có vấn đề gì với nền giáo dục dành cho cả phụ nữ nhưng những điều xảy ra trên thực tế lại hoàn toàn khác. Chuyên gia này cũng dẫn ra các bài báo ghi nhận phụ nữ tại các thành phố của Afghanistan như Ghazni và Herat không được đến trường và phải trùm khăn burqa.
